Gaeilge ón Áras: Should an tUachtarán speak Gaeilge?
Roimh deireadh na bliana beidh an tír ag caitheamh vóta leis an deichiú Uachtarán na hÉireann a thoghadh. Cé nach ról polaitiúil atá ann, tá tionchar láidir ag an Uachtarán agus iad ag úsáid an ardán, le bunluachanna a n-Uachtaránacht a chur chun cinn. I gcás Mícheál D. Ó hUiginn, thug sé tacaíocht leanúnach do chur chun cinn na Gaeilge le linn a théarma oifige — agus i rith a shaoil ghairmiúil ar fad. Ach cé hiad na hUachtaráin eile a bhí againn a d’imir ról nach beag ar ár dteanga dhúchais, agus, an bhfuil sé tábhachtach go mbeadh Gaeilge ag an Uachtarán? Láithreoir: Tessa Fleming, Aoi: Katie Whelan Foclóir: Dlúthnasc: Strong connection Dearbhú: Declaration Abhcóidí: Advocates Uachtaránacht: Presidency Fréamhacha: Roots Dílis: Faithful Achoimre: Summary Ionadaíocht: Representation Corrach: Fraught Teacht sna sála: To come on the heel of Ard-Rúnaí: General Secretary Tiomanta: Driven Cur chun cinn: Promote Activities: Gníomhaíochtaí Le linn: During In general: I gcoitinne An-cheanúil ar: Very fond of Feiceálacht: Visibility Figh: WeaveSee omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
20:41
--------
20:41
Mo Chara sa chúirt
Bhí Liam Óg Ó hAnnaidh, nó Mo Chara as Kneecap, mar is fearr aithne air, os comhair na cúirte in Westminster Shasana Dé Céadaoin. Ba é seo an dara uair dó a bheith sa chúirt i dtaca leis an chúiseamh atá á chur ina leith. Bhailigh na céadta daoine taobh amuigh den teach cúirte ar maidin chun tacaíocht a léiriú dó. Bhí comharthaí agus bratacha á n-iompar agus t-léinte á chaitheamh a léirigh idir tacaíocht don rapálaí agus do chúis na Palaistíne. Ar Seachtain, míníonn an t-iriseoir Ciarán Dunbar cad a thit amach, taobh istigh den chúirt agus taobh amuigh de. Foclóir: Coir: Crime Scaifte: Group Cinsireacht: Censorship Scuaine: Queue Cúiseamh: Charge/accusation Sceimhlitheoireacht: Terrorism Eagraíocht thoirmiscthe: Proscribed organisation Beag beann: Regardless of Ateagaire: Interpreter Teorainn ama: Time limit Tacaíocht: Support Drogall: Reluctance See omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
15:57
--------
15:57
Mo Chara sa chúirt
Bhí Liam Óg Ó hAnnaidh, nó Mo Chara as Kneecap, mar is fearr aithne air, os comhair na cúirte in Westminster Shasana Dé Céadaoin. Ba é seo an dara uair dó a bheith sa chúirt i dtaca leis an chúiseamh atá á chur ina leith. Bhailigh na céadta daoine taobh amuigh den teach cúirte ar maidin chun tacaíocht a léiriú dó. Bhí comharthaí agus bratacha á n-iompar agus t-léinte á chaitheamh a léirigh idir tacaíocht don rapálaí agus do chúis na Palaistíne. Ar Seachtain, míníonn an t-iriseoir Ciarán Dunbar cad a thit amach, taobh istigh den chúirt agus taobh amuigh de. Foclóir: Coir: Crime Scaifte: Group Cinsireacht: Censorship Scuaine: Queue Cúiseamh: Charge/accusation Sceimhlitheoireacht: Terrorism Eagraíocht thoirmiscthe: Proscribed organisation Beag beann: Regardless of Ateagaire: Interpreter Teorainn ama: Time limit Tacaíocht: Support Drogall: Reluctance See omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
15:57
--------
15:57
Gaeilge Bhaile Átha Cliath (cuid a dó): What was the Irish dialect of Dublin like?
San chéad chuid den phodchraoladh seo, chuala muid faoi stair na Gaeilge sa Chontae Ach sa dara chuid seo, díríodh ar an gceist - cén saghas Gaeilge a bhíodh á labhairt i mBaile Átha Cliath. Labhair Ciaran Dunbar leis an Ollamh Emertius Nicholas Williams, fear a bhfuil go leor taighde déanta aige ar an teanga mar a bhíodh i gCúige Laighean. Agus labhair sé le Colm Ó Broin, fear de bhunadh Chluain Dolcáin atá ag cur faoi i gCill Mhantáin, agus duine a bhfuil suim ar leith aige in oidhreacht Ghaeilge a chontae dúchais. Foclóir: Aiceann – stress Scadán - herring Spéisiúil - interesting Baile an tSléibhe - Ballinclea Baile Amhlaoibh – Balally Conradh – a contract Is dócha - probably Meascán mearaí - mishmash Teangeolaí - linguist Saor in aisce – free of charge Cuimsitheach – comprehensive Éagsúil - differentSee omnystudio.com/listener for privacy information.
--------
23:24
--------
23:24
Gaeltacht Bhaile Átha Cliath (cuid a haon): How long did traditional Gaeilge survive in Dublin?
Is fada an lá ó bhí ‘Gaeltacht Bhaile Átha Cliath’ ann. Mar sin de, is tearc ár gcuid eolas ar an gcineál Gaeilge a bhíodh á labhairt go traidisiúnta gan briseadh ann. Conas a bhí sí mar Ghaeilge? Cén saghas Gaeilge a bhíodh á labhairt i mBaile Átha Cliath agus cá huair a bhíodh sí á labhairt? Labhair Ciarán Dunbar le Colm Ó Broin taighdeoir neamhspleách as Baile Átha Cliath. Canúint – dialect Oidhreacht – heritage, tradition Taighde – research Nasc – connection Eachtra – happening Aisteach – strange Spochadh as – mocking Rud a thug le fios – something which evidenced Rud a léiríonn – something which reveals I bhfolach – hidden Déarfainn – I would say Scrúdú – investigation Ar an drochuair – unfortunately D’fhoilsigh sé – he published i dtuilleamaí – depending on Ceannródaí – pioneer Fianaise – evidence Lámhscríbhinní – manuscripts Logainmneacha – placenames Tréithe – chararcteristics Foclaí (focail) – words Blas – accent Neamspleách – independent Go foghrúil – phoneticallySee omnystudio.com/listener for privacy information.
Brasil